Δημογραφικό: Γερνάει ο πληθυσμός, ανεβαίνει το χρέος

«Γεννάτε γιατί χρωστάμε» φωνάζει η δημογραφική κατάσταση στην Ελλάδα και τα στοιχεία αποτυπώνουν διόγκωση του προβλήματος κατά την τελευταία δεκαετία. Ο ελληνικός πληθυσμός γερνά, δεν γεννά και καταλήγει να πεθαίνει με αυξανόμενους ρυθμούς τροφοδοτώντας έτσι σενάρια όχι τόσο ακραία. Μόνο για τη χρηματοδότηση της επιβάρυνσης του συστήματος, εξαιτίας της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, θα πρέπει να βρεθούν επιπλέον πρόσθετοι πόροι ύψους 0,5% του ΑΕΠ. Αυτό με τη σειρά του αυξάνει το δημόσιο χρέος, ενώ επιδεινώνει τη βιωσιμότητά του.

Σε μία άλλη ζοφερή περίπτωση, το Δημογραφικό μπορεί να σημάνει αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης έως το 2060 και αύξηση των εισφορών από 20% σήμερα σε 27%.

Το οξύ πρόβλημα του Δημογραφικού δύναται να προσθέσει βάρος σε όσα χρωστάει κάθε έλληνας πολίτης και στα έτη εργασίας. Η δημόσια δαπάνη για συντάξεις, σύμφωνα με μελέτες (Eurobank, IOBE), θα συνεχίσει να απορροφά σημαντικούς οικονομικούς πόρους, σε διψήφιο ποσοστό του ΑΕΠ, έως και το 2070. Το ακαθάριστο ποσοστό αναπλήρωσης για τη σύνταξη γήρατος αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω, έως και περί το 55% το 2060.

Βάσει των σημερινών δημογραφικών συνθηκών, εκτιμάται ότι το 2070 το εργατικό δυναμικό θα μειωθεί σε σχέση με το 2020 κατά 31%, ενώ οι συνταξιούχοι θα αυξηθούν κατά 13% σε σχέση με το 2020. Η γονιμότητα έχει πέσει πλέον σε αρνητικά επίπεδα αντικατάστασης γενεών. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η Ελλάδα θα υποστεί πληθυσμιακή μείωση κατά 24% έως το 2100, ενώ οι μακροχρόνιες δημογραφικές τάσεις αναφέρουν πως κάθε άτομο άνω των 65 ετών αναλογεί σε περίπου 9,3 ή μόλις 1,5 άτομο παραγωγικής ηλικίας το 1960, το 2020 και το 2060.

Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής και η χαμηλή γονιμότητα αναμένεται να επηρεάσουν τον δείκτη εξάρτησης της τρίτης ηλικίας, ο οποίος έχει ήδη αυξηθεί στην Ελλάδα από 28,2% το 2009 σε 35,6% το 2021. Η τάση αυτή προβλέπεται να συνεχιστεί έως περίπου το 2050, όταν ο δείκτης αναμένεται να φτάσει 63% και να σταθεροποιηθεί στη συνέχεια σε επίπεδα άνω του 60%.

Γεράσαμε

Οπως αναφέρει μελέτη που δημοσίευσε το Παρατηρητήριο Περιφερειακών Πολιτικών, μέσα σε σχεδόν μία δεκαετία η χώρα μας «γέρασε» κατά 3,5 έτη καταγράφοντας την τρίτη μεγαλύτερη μεταβολή, αφού ο μέσος όρος της ΕΕ είναι τα 2,3. Από το 2010 έως το 2021 η αναλογία θνησιμότητας από το 9,8 «σκαρφάλωσε» στο 13,5, ενώ η ΕΕ κινήθηκε αντιστοίχως κατά μέσο όρο με αύξηση 2 μονάδων, από το 9,9 στο 11,9.

Αποθαρρύνει ακόμα και τις αναβαθμίσεις

Σε αυτή την επίπτωση αναφέρθηκε και ο οίκος αξιολόγησης Moody’s κατά την τελευταία αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας, σημειώνοντας ότι το Δημογραφικό αποτελεί έναν από τους παράγοντες για τους οποίους άφησε αμετάβλητη τη βαθμολογία.

Οπως έχει δηλώσει δημοσίως ο πρώην διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος, για τη βιωσιμότητα του χρέους έχει ληφθεί υπόψη η υπόθεση από το ΔΝΤ ότι σε βάθος 40 ετών ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης θα είναι 1%. Ομως αυτός ο ρυθμός δεν προκύπτει, καθώς αποτελεί άθροισμα δύο παραγόντων: των δημογραφικών και της παραγωγικότητας. Βάσει των δημογραφικών, μέχρι το 2026 το εργατικό δυναμικό θα μειώνεται κατά 1,1%. Βάσει των ιστορικών δεδομένων 50 ετών, η παραγωγικότητα κεφαλαίου και εργασίας είναι αρνητική κατά 0,4%. Συνεπώς το άθροισμα προκύπτει αρνητικό, δηλαδή επιβράδυνση 0,7% και όχι ανάπτυξη 1%.

www.ot.gr