Οι δέκα αδικίες και τα παράδοξα του ασφαλιστικού

Μια σειρά από παλιές και νέες στρεβλώσεις και αδικίες στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης οδηγούν συνταξιούχους στα όρια της φτώχειας και ασφαλισμένους ακόμη και στην απόφαση να μην ασκήσουν το θεμελιωμένο δικαίωμά τους για σύνταξη, παρότι πλήρωναν εισφορές καθ’ όλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου.

Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο πρώην υπουργός Εργασίας και ένας από τους ανθρώπους που γνωρίζουν πολύ καλά τα ασφαλιστικά θέματα Γιώργος Κουτρουμάνης, υπάρχουν σήμερα τουλάχιστον 10 «παγίδες», που λειτουργούν είτε επιβαρυντικά για το εισόδημα των συνταξιούχων, και μάλιστα των πλέον ευάλωτων εξ αυτών, είτε αποτρεπτικά για την άσκηση ακόμη και του δικαιώματος για σύνταξη.

Αναλυτικά, οι αδικίες και τα παράδοξα που δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια στο ασφαλιστικό, σύμφωνα με τον κ. Κουτρουμάνη, είναι τα εξής:

1. Μετά την κατάργηση του ΕΚΑΣ και των κατώτατων ορίων συντάξεων, τα οποία βέβαια ήθελαν μια αναμόρφωση και στα κριτήρια και στα ποσά, ώστε να μην αποβαίνει αυτή η παρέμβαση σε βάρος των ανθρώπων που έχουν καταβάλει περισσότερες εισφορές, υπάρχουν πλέον συνταξιούχοι που καλούνται να επιβιώσουν με  200 ή 300 ευρώ τον μήνα. Τα εισοδήματα των συνταξιούχων με λίγα χρόνια ασφάλισης και χαμηλούς  μισθούς έχουν μειωθεί με βάση το νέο ασφαλιστικό τοπίο, κατά τουλάχιστον 30% με 40%, με αποτέλεσμα να διευρύνεται η φτώχεια στην τρίτη ηλικία.

2. Σύμφωνα με την πολυσυζητημένη υπουργική απόφαση για τις συντάξεις χηρείας, το υπουργείο Εργασίας θεωρεί πως δεν μπορεί κάποιος να λαμβάνει δεύτερη εθνική σύνταξη, κάτι το οποίο οδηγεί σε ένα εισόδημα από συντάξεις πολύ χαμηλό. Έτσι, σε πολλές περιπτώσεις δεν συμφέρει καν να παίρνει κάποιος είτε τη σύνταξη χηρείας είτε ακόμη και τη δική του σύνταξη, εάν έχει λίγα έτη ασφάλισης, με δεδομένο ότι πλέον δεν υπάρχει δυνατότητα να επιλέξει κανείς σε ποια σύνταξη θα γίνει η μείωση. Η περικοπή γίνεται στη σύνταξη χηρείας. Αν αυτή είναι μια αξιοπρεπής σύνταξη, τότε η περικοπή δεν συμφέρει καθόλου. Στην πράξη εξαναγκάζεται ο δικαιούχος να πάρει τη σύνταξη χηρείας και να μην ασκήσει το δικαίωμα για λήψη της δικής του σύνταξης.

3. Ακόμη και με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης, η συρρίκνωση της ανταποδοτικής σύνταξης είναι τόσο σημαντική, που στα αμέσως επόμενα χρόνια, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με συντάξεις που θα αποτελούνται στο 60% με 65% από την εθνική και μόλις στο 35% από την ανταποδοτική. Πρόκειται, σύμφωνα με τον κ. Κουτρουμάνη, για μια μεγάλη αδικία προς αυτόν που πληρώνει εισφορές για πολλά χρόνια, ενώ λειτουργεί και ως αντικίνητρο ασφάλισης. Έτσι, κάποιος ασφαλισμένος που έχει 20 χρόνια ασφάλισης με 1.000 ευρώ μισθό, θα πάρει με τα σημερινά δεδομένα 160 ευρώ ανταποδοτική και 413 ευρώ εθνική σύνταξη. Αρα, η ανταποδοτική του σύνταξη θα είναι μόλις το 30% της συνολικής σύνταξης. Η αδικία είναι ακόμη μεγαλύτερη, εάν κάποιος μείνει αρκετά χρόνια στο εξωτερικό, καθώς ο νόμος προβλέπει και μείωση της εθνικής σύνταξης, εάν δεν συμπληρώνονται 40 χρόνια μόνιμης και νόμιμης διαμονής στην Ελλάδα.

4. Η ακύρωση της δυνατότητας λήψης αυτοτελούς σύνταξης δημιουργεί επίσης στρεβλώσεις αφού βρισκόμαστε μπροστά σε περιπτώσεις που ασφαλισμένοι άλλαξαν φορέα ασφάλισης στα τελευταία χρόνια του ασφαλιστικού τους βίου και έχασαν το δικαίωμα λήψης σύνταξης με τους ευνοϊκότερους όρους που ίσχυαν στο πρώτο ταμείο.

5. Τεράστιες αδικίες προκαλεί και θα εξακολουθήσει να προκαλεί στα επόμενα χρόνια η ύπαρξη προσωπικής διαφοράς για πάνω από 1 εκατομμύριο συνταξιούχους. Πέραν από το γεγονός ότι είχε ως αποτέλεσμα να μην πάρουν αύξηση φέτος, πιθανότατα ούτε και του χρόνου, δεν είναι δίκαιος ο τρόπος που έγινε ο επανυπολογισμός των συντάξεων το  2019, για να εκτιμηθεί αυτή η προσωπική διαφορά, καθώς δεν ακολούθησε τον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων για τους νέους συνταξιούχους. Έτσι, στην πράξη, οι συνταξιούχοι είναι διπλά αδικημένοι, τόσο από τις μνημονιακές περικοπές όσο και από τη νέα μεγάλη προσωπική διαφορά που έβγαλε ο επανυπολογισμός.

6. Η περικοπή των επιδομάτων αναπηρίας δημιούργησε επίσης σημαντικά προβλήματα. Στην πράξη, υπάρχουν περιπτώσεις παιδιών που λαμβάνουν το 25% της σύνταξης του θανόντος γονιού και τους κόβεται το επίδομα αναπηρίας που έπαιρναν από τον ΟΠΕΚΑ. Με το ισχύον σύστημα, η μόνη συμφέρουσα επιλογή τους θα ήταν να παραιτηθούν από το δικαίωμά τους για σύνταξη λόγω θανάτου του γονιού τους.

7. Αντίστοιχες στρεβλώσεις δημιουργεί και η περικοπή των αναπηρικών συντάξεων. Όταν κάποιος για παράδειγμα έχει αναπηρία 67%, λαμβάνει σύνταξη αναπηρίας μειωμένη κατά 25% ενώ δεν του επιτρέπεται να εργαστεί, γιατί λαμβάνει σύνταξη αναπηρίας. Στην περίπτωση αναπηρίας 50%, η μείωση σε εθνική σύνταξη και επικουρική είναι κατά 50%. Αυτό μπορεί να καταλήγει σε συντάξεις των 250 ευρώ.

8. Οι μισθωτοί πληρώνουν εισφορές για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στο 7,15% επί των αποδοχών τους. Σε αποδοχές 2.000 ευρώ, οι εισφορές αυτές ανέρχονται σε 140 ευρώ τον μήνα, ενώ υπάρχει πλαφόν μόνο για εισόδημα 6.500 ευρώ, στα 464 ευρώ. Για τους ελεύθερους επαγγελματίες, οι εισφορές αυτές ανέρχονται για τη συντριπτική πλειοψηφία σε 60,30 ευρώ τον μήνα ή για κάποιους λίγους που επιλέγουν την υψηλότερη κατηγορία, σε 72,37 ευρώ τον μήνα. Υπάρχει μία κατάφορη αδικία για τους μισθωτούς.

9. Προβληματισμό προκαλεί και η επιβολή εισφορών σε όλες τις συντάξεις που ενδεχομένως λαμβάνει κάποιος, ήτοι και στη σύνταξη λόγω θανάτου.

10. Τέλος, άδικη θεωρείται η εισφορά υγείας στις επικουρικές συντάξεις, που είναι άλλης λογικής συντάξεις, λειτουργούν συμπληρωματικά των κύριων και έχουν σκοπό την ενίσχυση του εισοδήματος των ασφαλισμένων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στα προγράμματα των κομμάτων που διεκδικούν την ψήφο των πολιτών, στις ερχόμενες εκλογές της 21ης Μαΐου, υπάρχουν κάποιες από τις περιπτώσεις που περιγράφουμε, με προτάσεις όπως κατάργηση της προσωπικής διαφοράς, επαναφορά του ΕΚΑΣ ή και της 13ης σύνταξης, χωρίς να αναλύονται βέβαια καθώς στον δημόσιο διάλογο δεν φαίνεται πως υπάρχει χώρος για τέτοιες συζητήσεις…

www.euro2day.gr