Τέλος η οδήγηση για τους 80χρονους

Το τροχαίο δυστύχημα στο Νέο Ψυχικό έχει επαναφέρει στο προσκήνιο τη συζήτηση γύρω από τον αν πρέπει να περιορίζονται τα δικαιώματα των οδηγών μετά από κάποια ηλικία.

Ένας νεκρός και τέσσερις τραυματίες είναι ο απολογισμός του τροχαίου δυστυχήματος που συνέβη την Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου στον κυκλικό κόμβο της κεντρικής πλατείας του Νέου Ψυχικού.

88χρονη έχασε τον έλεγχο του οχήματος της, προσκρούοντας αρχικά σε σταθμευμένο ΙΧ και στη συνέχεια πέρασε στο αντίθετο ρεύμα όπου συγκρούστηκε με ένα βανάκι. Το τελευταίο ανετράπη και στη συνέχεια κατέληξε στην πλατεία όπου παρέσυρε δύο μοτοσυκλέτες.

Το σοκαριστικό περιστατικό από το οποίο έχασε τη ζωή του ο οδηγός της μίας μοτοσυκλέτας, έχει επαναφέρει στο προσκήνιο τη συζήτηση γύρω από το αν πρέπει να ψαλιδίζονται τα δικαιώματα του οδηγού μετά από κάποια ηλικία, με πολλούς μάλιστα να ζητούν επιτακτικά την απαγόρευση οδήγησης στους ηλικιωμένους οδηγούς.

Σημειώνεται ότι στη συντριπτική πλειονότητα των χωρών δεν υφίσταται απαγόρευση οδήγησης στους ηλικιωμένους οδηγούς, με αρκετές, ωστόσο, να έχουν επιβάλει την υποχρεωτική ανανέωση της άδειας οδήγησης μετά από μια ηλικία. Ανάμεσα σε αυτές και η χώρα μας όπου με τη συμπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας του οδηγού το δίπλωμα ανανεώνεται ανά τρία χρόνια και απαιτούνται ιατρικές εξετάσεις από παθολόγο και οφθαλμίατρο.

Παράλληλα, με τη συμπλήρωση του 80ου έτους απαιτείται ανανέωση ανά δύο χρόνια, παράλληλα με εξέταση από ιατρούς των ειδικοτήτων: Παθολόγου, οφθαλμιάτρου, ωτορινολαρυγγολόγου & νευρολόγου ή ψυχίατρου.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κάθε χώρα έχει το δικαίωμα να αποφασίζει η ίδια για τους περιορισμούς στους ηλικιωμένους, με πολλές να προσφέρουν πλήρη ελευθερία στη συγκεκριμένη κατηγορία οδηγών, χωρίς να απαιτείται ανανέωση του διπλώματος και ιατρικές εξετάσεις.

Η πρόταση της Κομισιόν που βούλιαξε

Τα συχνά περιστατικά πρόκλησης τροχαίων ατυχημάτων με αρνητικούς πρωταγωνιστές ηλικιωμένους δεν έχουν περάσει απαρατήρητα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία τον Μάρτιο του 2023 εισηγήθηκε υποχρεωτική ανανέωση της άδειας οδήγησης ανά πενταετία για όλους τους οδηγούς με το που συμπληρώσουν το 70ο έτος της ηλικίας τους. Η πρόταση της Κομισιόν, επίσης, περιελάμβανε την υποβολή των ηλικιωμένων σε ιατρικές εξετάσεις ή σε άλλα τεστ, συμπεριλαμβανομένων κάποιων μαθημάτων οδήγησης προκειμένου να φρεσκάρουν τις γνώσεις τους.

Πρόκειται, ωστόσο, για μια πρόταση που τελικά δεν πήρε το «πράσινο φως». Στην ψηφοφορία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 28 Φεβρουαρίου θεωρήθηκε ότι ένα τέτοιο σενάριο δημιουργεί διακρίσεις και καταργεί το δικαίωμα των ηλικιωμένων στην ελεύθερη κυκλοφορία και τη συμμετοχή στην οικονομική και κοινωνική ζωή.

Μία από τις χώρες που αντιστάθηκαν σθεναρά στην πρόταση της Κομισιόν ήταν η Γερμανία, όπου η άδεια οδήγησης έχει δια βίου ισχύ, με το Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας της χώρας να υποστηρίζει ότι «η οδήγηση ενός αυτοκινήτου σημαίνει ανεξαρτησία και ευελιξία. Και ιδιαίτερα για τους ηλικιωμένους το ιδιωτικό αυτοκίνητο αποτελεί σημαντικό μέρος της καθημερινής ζωής τους».

Τα στοιχεία του 2022 δείχνουν ότι στη Γερμανία, 77.700 οδηγοί άνω των 65 ετών ενεπλάκησαν σε ατυχήματα με σωματικές βλάβες, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 15% του συνόλου των ατυχημάτων με τραυματισμούς εκείνη τη χρονιά. Ωστόσο, οι ηλικιωμένοι αποτελούν το 22% του πληθυσμού της Γερμανίας – ένα πολύ υψηλότερο ποσοστό.

Αποδεικνύει αυτό ότι οι ηλικιωμένοι οδηγοί δεν αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για την οδική ασφάλεια; Άλλη ανάλυση στη Γερμανία δίνει μια διαφορετική εικόνα: όταν οδηγοί άνω των 75 ετών προκαλούν ένα ατύχημα, είναι υπεύθυνοι σχεδόν στο 77% των περιπτώσεων, με το συγκεκριμένο ποσοστό να είναι μεγαλύτερο από εκείνο των νέων οδηγών ηλικίας 18 έως 20 ετών.

Το «όχι» ωστόσο της Γερμανίας και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν ήταν αρκετό προκειμένου να βάλει φρένο στη συζήτηση γύρω από την αυστηροποίηση των κανονισμών για τους ηλικιωμένους οδηγούς, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Μ. Βρετανία, όπου οι οδηγοί άνω των 70 ετών πρέπει να ανανεώνουν κάθε τρία χρόνια το δίπλωμά τους, με τη διαδικασία να περιλαμβάνει μία απλή, δική τους δήλωση ότι βρίσκονται σε θέση να οδηγούν με ασφάλεια.

Ωστόσο αυτό το καθεστώς θα μπορούσε να αλλάξει άμεσα, καθώς συζητιέται το ενδεχόμενο οι ηλικιωμένοι να πρέπει να περάσουν επιτυχώς μία διπλή εξέταση που θα αξιολογεί τόσο τις σωματικές όσο και τις νοητικές τους ικανότητες.

Το πρώτο τεστ θα αξιολογεί την όραση, την ακοή και τα αντανακλαστικά τους, και θα είναι σχεδιασμένο να ανιχνεύει προβλήματα που προκύπτουν συνήθως σε μεγαλύτερες ηλικίες, όπως η επιδείνωση της όρασης ή η απώλεια του συντονισμού.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το 10% των Βρετανών οδηγών αντιμετωπίζει προβλήματα όρασης, ποσοστό που αυξάνεται σημαντικά μετά την ηλικία των 70 ετών. Για παράδειγμα, ορισμένοι δεν μπορούν να διαβάσουν μια πινακίδα κυκλοφορίας από κοντινή απόσταση, αδυναμία που θέτει σε κίνδυνο την ασφάλειά τους και την ασφάλεια των άλλων χρηστών του οδικού δικτύου.

Το έτερο τεστ θα έχει γνωστικό χαρακτήρα, με στόχο την αξιολόγηση των νοητικών ικανοτήτων. Η εξέταση αυτή θα αξιολογεί τις ικανότητες μνήμης, συγκέντρωσης και λήψης αποφάσεων, που αποτελούν κρίσιμες δεξιότητες κατά την οδήγηση. Παρόλο που η πρόταση ακούγεται αυστηρή για τους ηλικιωμένους, σε μια πρόσφατη έρευνα, το 65% των Βρετανών τάχθηκε υπέρ της παραπάνω διαδικασίας αξιολόγησης.

Οι συζητήσεις έχουν αρχίσει να εντείνονται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, και ως εκ τούτου είναι πιθανόν να οδηγηθούμε σε έναν δεύτερο γύρο διαβουλεύσεων σε κοινοτικό επίπεδο. Και αυτή τη φορά δεν αποκλείεται η ετυμηγορία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να είναι διαφορετική.

Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να παρθεί μια απόφαση ώστε οι ηλιωμένοι οδηγοί είτε να περνούν από δοκιμασίες, οι οποίες θα αξιολογούν την ικανότητα χειρισμού ενός οχήματος, είτε να τεθεί ένα ηλικιακό όριο -ενδεχομένως 80ο έτος- μετά το πέρας του οποίου ένας οδηγός θα χάνει αυτοδίκαια την άδεια.