«Αθάνατοι» κυνηγοί στην άβυσσο: Ο καρχαρίας που ζει για αιώνες

Οι καρχαρίες της Γροιλανδίας (Somniosus microcephalus) ανήκουν σε μια οικογένεια καρχαριών, τους αποκαλούμενους «sleeper sharks», που έχουν την δυνατότητα να κινούνται αργά και χωρίς να γίνονται εύκολα αντιληπτοί μέσα στο νερό. Όπως σημειώνεται σε σχετικό δημοσίευμα του Live Science, πρόκειται για τα σπονδυλωτά με την μεγαλύτερη διάρκεια ζωής στον πλανήτη, καθώς μπορούν να ζουν για αιώνες στα βαθιά, παγωμένα νερά του Αρκτικού Ωκεανού και του βορείου Ατλαντικού.

Οι καρχαρίες αυτοί τρέφονται τόσο με ζωντανά θηράματα όσο και με ψοφίμια, μεταξύ των οποίων άλλοι καρχαρίες, φώκιες, πολικές αρκούδες κ.α. Οι επιστήμονες μαθαίνουν όλο και περισσότερα για τους μυστηριώδεις αυτούς καρχαρίες, που σπάνια έρχονται σε επαφή με ανθρώπους – ωστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά ερωτηματικά για τον τρόπο ζωής τους.

Οι καρχαρίες της Γροιλανδίας είναι μεταξύ των μεγαλύτερων καρχαριών στον κόσμο: Το μήκος τους μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 7,3 μέτρα και το βάρος τους τα 1.200 κιλά, σύμφωνα με το St. Lawrence Shark Observatory. Αυτό σημαίνει πως είναι μεγαλύτεροι από τους μεγάλους λευκούς (Carcharodon carcharias), που θεωρείται πως μπορούν να φτάσουν τα έξι μέτρα, με ανεπιβεβαίωτες αναφορές να κάνουν λόγο μέχρι και για 7, σύμφωνα με το Florida Museum of Natural History.

Οι καρχαρίες της Γροιλανδίας έχουν κυλινδρικά σώματα που μπορεί να είναι μαύρα, καφετιά, γκρι ή μείξη τους, και μπορεί να έχουν βούλες πάνω τους. Επίσης, έχουν φολίδες σαν δόντια να καλύπτουν τις επιφάνειες των σωμάτων τους, οι οποίες μειώνουν την αντίσταση του νερού και τους βοηθούν να κινούνται πιο αθόρυβα στο νερό. Το στόμα ενός καρχαρία της Γροιλανδίας έχει 48-52 δόντια στην άνω σιαγόνα και 50-52 στην κάτω. Τα δόντια που βρίσκονται ψηλότερα είναι πιο αιχμηρά, για να μπορούν να κρατούν γερά την τροφή τους, ενώ τα κάτω είναι πλατιά και κυρτά, έτσι ώστε να μπορούν να κόψουν στρογγυλά κομμάτια σάρκας από τα θηράματά τους κουνώντας το κεφάλι τους κυκλικά.

Στα μάτια τους συναντάται συχνά ένα παράσιτο ονόματι Ommatokoita elongata. Το παράσιτο αυτό συνήθως ζει μόνο στο ένα μάτι του καρχαρία, αλλά και πάλι αυτό μπορεί να τον κάνει εν μέρει τυφλό. Πάντως, αυτό δεν φαίνεται να τους επηρεάζει και πολύ, καθώς βασίζονται περισσότερο στις άλλες τους αισθήσεις για να πιάνουν τα θηράματά τους.

Η ακριβής διάρκεια ζωής τους είναι άγνωστη, μα θεωρείται ότι είναι οι μακροβιότεροι καρχαρίες και τα μακροβιότερα σπονδυλωτά στον κόσμο. Μελέτη του 2016 που είχε δημοσιευτεί στο Science υπολόγιζε ότι η μέγιστη διάρκεια ζωής τους ήταν τουλάχιστον 272 χρόνια. Επιστήμονες είχαν υπολογίσει ότι ο γηραιότερος καρχαρίας της Γροιλανδίας σε εκείνη την έρευνα ήταν ηλικίας τουλάχιστον 392 ετών, με περιθώριο απόκλισης 120 ετών – κάτι που σημαίνει ότι οι καρχαρίες αυτοί θα μπορούσαν να ζουν μέχρι και 512 χρόνια. Σε κάθε περίπτωση, η διάρκεια ζωής τους δεν έχει επιβεβαιωθεί με σιγουριά ακόμα, αλλά ακόμα και στο ελάχιστό της, στα 272 χρόνια, οι καρχαρίες αυτοί είναι το μακροβιότερο σπονδυλωτό που είναι γνωστό στην επιστήμη.

Κατά τα άλλα, είναι μάλλον αργοί κολυμβητές (η μέγιστη ταχύτητά τους είναι γύρω στα 2,9 χλμ/ ώρα), και μεγαλώνουν αργά, λιγότερο από 1 εκατοστό ανά έτος. Επίσης, ο μεταβολισμός τους είναι αργός, σύμφωνα με τη National Oceanic and Atmospheric Administration (ΝΟΑΑ). Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμα για ποιον λόγο ζουν τόσο πολύ, ωστόσο θεωρείται πως θα μπορούσε να συνδέεται με τον αργό τρόπο ζωής τους.

Αξίζει να σημειωθεί πως, αν και βρίσκονται σχεδόν στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας, έχουν και αυτοί αντιπάλους, καθώς θεωρείται ότι πιθανώς τους κυνηγούν οι φυσητήρες (Physeter macrocephalus) – αν και δεν έχει παρατηρηθεί άμεσα κάτι τέτοιο. Δεν έχει αναφερθεί ποτέ περιπτώσεις επίθεσης ενός τέτοιου καρχαρία εναντίον ανθρώπου – αν και έχουν υπάρξει περιπτώσεις όπου είχε αναφερθεί πως καρχαρίες της Γροιλανδίας «παρακολουθούσαν» δύτες με τον ίδιο τρόπο που το έκαναν όταν κυνηγούσαν φώκιες. Ακόμη, έχει αναφερθεί ότι είχε βρεθεί ανθρώπινο πόδι στο στομάχι ενός τέτοιο καρχαρία στον Καναδά το 1859, ωστόσο αυτό δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ. Το κρέας τους είναι τοξικό για τον άνθρωπο – για την ακρίβεια είναι βρώσιμο μόνο εάν αποξηρανθεί, και ταΐζεται σε σκύλους σε περιοχές όπως η Γροιλανδία, ενώ, μετά από επεξεργασία, καταναλώνεται και ως μεζές/ λιχουδιά στην Ισλανδία.

Σύμφωνα με την IUCN (International Union for Conservation of Nature) οι καρχαρίες της Γροιλανδίας θεωρούνται είδος που κινδυνεύει με εξαφάνιση: Οι άνθρωποι τους κυνηγούσαν για το λάδι του συκωτιού τους και άλλα προϊόντα μεταξύ του 13ου και του 20ού αιώνα. Η αλιεία τους για εμπορικούς σκοπούς σταμάτησε τη δεκαετία του 1960, κάτι που βοήθησε τους πληθυσμούς τους, ωστόσο πολλοί συνεχίζουν να πιάνονται σε δίχτυα ψαράδων μαζί με άλλα ψάρια.